Ekspozycyjną przestrzeń muzealnego poddasza, na okres kilku najbliższych tygodni, wypełniły liczne eksponaty religijne, tworząc tym samym niezwykle barwny obraz dawnej pobożności ludowej. Autorka tej wystawy, dr Iwona Zawidzka stawia sobie za cel nie tylko zilustrować jej barwność i wielowątkowość, lecz również scharakteryzować różne formy religijnego kultu mieszkańców wsi i małych miasteczek.
Stąd też wystawa ta nie jest tylko próbą sentymentalnego – czy też nostalgicznego – spojrzenia na przemijający kształt ludowej religijności, wpływającej jakże sugestywnie na wygląd podbocheńskiej wsi. Prezentowana ekspozycja łączy w sobie cechy naukowej obserwacji ze spojrzeniem artystycznym. Dokonuje rejestracji i klasyfikacji poszczególnych zjawisk tak, by przybliżyć odbiorcy zagadnienie pobożności ludowej, w jak najpełniejszy sposób. Zwraca uwagę na najważniejsze cechy tej religijności, czyli sensualizm, socjomorfizm i rytualizm (pojęcia bliżej opisane w katalogu, towarzyszącym tejże wystawie). Kolekcja zachwyca również swoistym artyzmem, utrwalającym piękno, ulotność i głębię tej duchowej sfery ludzkiego życia. Cechuje on, co warto podkreślić, nie tylko prace bocheńskich malarzy W. Kasprzyka i M. Samlickiego, lecz także pełne ekspresji i siły wyrazu fotografie m.in. Zbigniewa Ważydrąga czy też tradycyjne, urzekające prostotą, świątki artystów ludowych.
Zgromadzone eksponaty szczegółowo ukazują ludowe podejście do wyznawanej religii, przejawiające się w praktykowaniu różnorodnych form pobożności (m.in. pielgrzymki, procesje, cześć oddawana relikwiom, noszenie medalików, różaniec). Jest ono widoczne również w elementach wystroju mieszkań czy też przestrzeni kościelnej i parafialnej. Cała ekspozycja podzielona została na kilka części, zgodnie z miejscem realizowania życia religijnego zarówno jednostki, jak i całej społeczności. Tworzy tym samym dokładny, uporządkowany przekaz obserwacji poszczególnych praktyk religijnych, które w obecnych czasach odchodzą niekiedy w zapomnienie.
Dla wielu z nas wystawa ta może stać się ciekawą wycieczką w nieodległą jeszcze przeszłość, choć nie zawsze już znaną. Nie wszyscy wiedzą bowiem, czym jest na przykład przywoływany w tytule wystawy święty kąt, znajdujący się dawniej w każdym wiejskim domu. A przecież, na co zwraca uwagę autorka, było to najważniejsze miejsce w izbie, stanowiące swoiste centrum życia rodzinnego. Zapełnione obrazami świętych lub ołtarzykiem, charakteryzowało się specyficzną, z punktu widzenia współczesności, estetyką. Oglądając ekspozycje mamy okazję nie tylko doświadczyć przeżyć estetycznych, choć zaskakiwać może różnorodność gustu i mody, które docierały na wieś, kształtując upodobania jej mieszkańców także w sferze duchowości. Podziwiając dawne obrazy i rzeźby religijne oraz pozostałe świadectwa indywidualnej wiary możemy przekonać się o bogactwie i sile tradycji ludowej pobożności oraz dokonać konfrontacji z systemem wartości propagowanym współcześnie.
Podjęta tematyka sacrum skłania do refleksji nad miejscem religii w świecie współczesnym i w życiu jednostki. Wystawa ta jest swoistym wyzwaniem zarówno dla twórcy, jak i dla odbiorców, żyjących w rzeczywistości zdominowanej przez wszechobecną technikę, postęp, innowacje i zwrot ku przyszłości.
Anna Pastucha
W następujące niedziele odbędą się także wykłady i prezentacje towarzyszące ekspozycji:
7 lutego, godz. 12.00, Janina Kęsek, Święta Rozalia – patronka od morowego powietrza i jej kult w dawnej Bochni.
14 lutego, godz. 12.00, Bronisław Mucha, Agnieszka Żołna-Zdunek, Służba światła – świece braci cechowych z Lipnicy Murowanej. Spotkanie zorganizowane we współpracy z Gminnym Domem Kultury w Lipnicy Murowanej.
21 lutego, godz. 12.00, Iwona Zawidzka, „Gdy na Kawaryję idą kompanije”. O pielgrzymkach do Kalwarii Zebrzydowskiej.
28 lutego, godz. 12.00, Jan Flasza, „Święty kąt” w podziemiach. O religijności górników bocheńskich.
6 marca, godz. 12.00, Iwona Zawidzka, Szkaplerz, ołtarzyk domowy, kapliczka czyli o pobożności ludowej. Oprowadzenie kuratorskie po wystawie „Święty kąt”. Uczestnicy spotkania będą mogli zaprezentować własne pamiątki religijne.
13 marca, godz. 12.00, Bożena Kobiałka, Jezusek Palmowy z Tokarni. Spotkanie zorganizowane we współpracy z Muzeum Regionalnym „Dom Grecki” w Myślenicach.
20 marca, godz. 12.00, Jan Flasza, „Pieśń w podróży” i inne druki religijne bocheńskiego drukarza i księgarza Wawrzyńca Pisza.
3 kwietnia, godz. 12.00, Grażyna Potępa, Święta Zyta i pobożne „zytki”.
